Antroposen Sohbetler'de Utku Perktaş, yazar Roger F. Pasquier ile gerçekleştirdiği söyleşinin ikinci kısmında küresel ısınmanın kuşlar üzerindeki etkilerini inceliyor, değişen sıcaklıklar ve daralan yaşam alanlarının kuş türlerini nasıl tehdit ettiğini ele alıyor.
Kuşların göç rotaları, kışlama alanları ve hayatta kalma stratejileri, iklim değişikliğinin etkileriyle her geçen gün daha da karmaşık bir hale geliyor. Bu söyleşide, küresel ısınmanın kuşlar üzerindeki etkilerini inceliyor, değişen sıcaklıklar ve daralan yaşam alanlarının kuş türlerini nasıl tehdit ettiğini konuşuyoruz. Kış aylarında hayatta kalmak için mücadele eden kuşlar, ısınan gecelere ve değişen ekosistemlere nasıl uyum sağlıyor? Göçmen kuşlar, daha kısa göç yollarıyla mı yetinecek yoksa bu değişime ayak uyduramayanlar yok olma riskiyle karşı karşıya mı kalacak? Bu programda, kuşların bu zorlu mücadelede nasıl bir yol izlediğine dair önemli sorulara cevap arıyoruz.
Satırbaşları:
- İklim değişikliği, kuşların yaşam alanlarını, göç yollarını ve hayatta kalma stratejilerini doğrudan etkiliyor.
- Minimum gece sıcaklıklarının artması, kuşların daha kuzeyde kışlamasına olanak tanıyor ancak bu yeni koşullara uyum sağlayamayan türler tehdit altında.
- Tropikal ormanlar ve dağlık bölgelerdeki kuşlar, yaşam alanlarının daralması nedeniyle büyük risklerle karşı karşıya.
Utku Perktaş:Antroposen Sohbetler’e hoş geldiniz, ben Utku Perktaş. Bu program, Roger F. Pasquier ile gerçekleştirdiğim bir önceki söyleşinin devamı. Dolayısıyla lafı uzatmadan kendisini programa almak istiyorum.
Merhaba Roger, tekrar programıma hoş geldin. Bu, bir önceki bölümün devamı olacak. İlk bölümde Birds in Winter kitabı hakkında konuşmuştuk ama bu bölümde iklim değişikliği üzerine kitaptan bir bölümü ve koruma biyolojisi üzerine de başka bir bölümü ele alacağız; kışlayan kuşlar üzerindeki iklim değişikliği etkilerini biraz derinlemesine inceleyeceğiz. Öncelikle nasılsınız?
Roger F. Pasquier: Çok iyiyim. İklim değişikliğine rağmen, bugün New York’ta Ağustos ayı için oldukça güzel bir gün. Bu yazın başlarında aşırı sıcaklar yaşadık ama bana anlattığınız Türkiye’deki rekor sıcaklıklar ile kıyaslanamaz.
U.P.: Evet, ama bugün nasıl? New York’tayken, Temmuz ayı boyunca bazı sıcak günler olmuştu ama Temmuz sonlarında hava oldukça güzeldi diye hatırlıyorum. Bugün de hava hala sıcak mı, yoksa güzel mi?
R.F.P.: Bugün hava oldukça güzel. Santigrat cinsinden düşünemiyorum, bu yüzden sıcaklığın tam olarak ne olduğunu söyleyemem ama belki siz hesaplayabilirsiniz. 80 Fahrenheit’ı Santigrat’a çevirirsem ne kadar hoş bir gün olduğunu anlayabilirim.
U.P.: Yaklaşık 27 derece yani New York için kabul edilebilir bir sıcaklık, harika. Bugün yine kış aylarında kuşların davranışları hakkında konuşacağız ve iki farklı bölüme odaklanacağız. Eğer sizin için uygunsa ilk soruma geçebilir miyim?
R.F.P.: Evet, tabii ki.
U.P.: Harika! Aslında, kitabınızın başında sera gazı emisyonlarının kuş popülasyonlarını küresel olarak nasıl etkilediğinden bahsediyorsunuz ve Edward Wilson’dan bir alıntı yapmışsınız. İlk sorumu bu cümleyi kullanarak sormak istiyorum: Edward Wilson’a göre artan sera gazı emisyonları kuş popülasyonlarını küresel ölçekte nasıl etkiliyor?
R.F.P.: Bildiğiniz gibi Wilson, aslında karıncalar konusunda uzmanlaşmış bir bilim insanıydı, kuşlar konusunda değil. Ama aynı zamanda genel bir ekolog idi ve biyoçeşitlilik kayıplarına karşı sahip olduğu bakış açısıyla tanınıyordu. Beş temel öncelikten oluşan bir liste hazırlamıştı: Habitat kaybı, istilacı türler, kirliliğin etkileri, insan nüfusunun artışı ve aşırı avlanma. İklim değişikliğini de bir tür kirlilik olarak görüyordu çünkü atmosferde meydana gelen kimyasal tepkimelerle bağlantılıydı. Bu değişiklikler, onun belirttiği beş önceliğin her birini etkiliyor.
Hepimizin bildiği gibi, sıcaklık değişiklikleri nedeniyle birçok habitat değişiyor ve azalıyor. Deniz seviyesindeki değişiklikler, kar yağışı miktarındaki azalma veya artışlar, kuşların ve onların bağımlı olduğu tüm yaşamın bulunduğu habitatları etkiliyor. İstilacı türler de bu süreçte yayılıyor. Tropikal bölgelerden ılıman enlemlere yayılan birçok bitki ve hayvan türü, özellikle böcekler, bu alışılmadık koşullarda gelişiyor. Türkiye’de de yeni böcek türleri ve belki de hastalık taşıyan böcekler görüyorsunuzdur; biz de Karayipler ve Meksika’dan güney ABD’ye gelen böceklerle aynı durumu yaşıyoruz.
Kirlilik konusunda daha ne söyleyebiliriz ki? Hepimiz hava kalitesinin büyük ölçüde çeşitli kirleticiler nedeniyle etkilendiğini biliyoruz ve sera gazı oluşturan endüstriyel kirleticiler, kuşlar ve tüm canlılar kadar insanlar için de bir sorun. İnsan nüfus artışının iklim değişikliğiyle nasıl bağlantılı olduğunu tam olarak kestiremiyorum ama kesinlikle bir etkisi olacak. Türkiye’nin güney komşularındaki iklim değişikliği nedeniyle sıcaklıkların hızla artması, o bölgeleri yaz aylarında yaşanamaz hale getiriyor ve birçok insanın oradan ayrılmasına sebep oluyor. Bu da hem insanlar, hem de kuşlar gibi diğer hayvanlar için küresel ölçekte nüfus kaymalarına yol açıyor.
Wilson’ın son kategorisi olan aşırı avlanma da önemli bir konu. Bazı bölgelerde, tarım eskisi kadar verimli olmayabilir ve insanlar, artık yetiştiremedikleri mahsullerin yerine; yabani hayvanları, kuşlar da dahil olmak üzere, avlayarak beslenmeye yönelebilirler. Tarıma elverişsiz hale gelen bölgeler arttıkça, bu tür avlanmaların daha da yaygınlaşacağını görebiliriz.
U.P.: İklim değişikliği dediğimizde, genellikle hayvanların ve türlerin dağılımını değiştirdiklerini görüyoruz. Bu, iklim değişikliğine verdikleri ilk tepki oluyor. İkinci sorum, kışlayan kuşlar bağlamında: Minimum gece sıcaklıkları kuşların hayatta kalabilirliğini nasıl etkiliyor?
R.F.P.: Evet, birçok çalışma gösterdi ki kuşların kışın hayatta kalabildikleri alanlar, geceleri geçirdikleri minimum sıcaklıklara bağlı. Daha yüksek enlemler ısındıkça, bu minimum sıcaklıklar artacak ve bu da kuşların daha kuzeyde kış geçirebilmesini sağlayacak. Yiyecek kaynaklarının sıcaklıklara verdiği tepkiler de önemli ama bazı bilim insanlarına göre asıl belirleyici olan minimum gece sıcaklıkları.
U.P.: Teşekkür ederim. Üçüncü soruma geçmek istiyorum: Küresel sıcaklık değişiklikleri göçmen kuşların hayatta kalmasını nasıl zorlaştırıyor?
R.F.P.: Bazı kuşlar için göç gereksiz hale gelebilir veya mesafeler kısalabilir çünkü daha kuzeyde kışlayabilirler. Ama Türkiye’den Sahra altı Afrika’ya göç eden kuşlar için sorunlar farklı. Sahra bölgesinde yağmur mevsiminin süresi kısalıyor ve bu da kuşların kışladığı koşulları kötüleştiriyor. Bu kuşlar, kuzeye göç zamanlarını da gün uzunluğuna göre belirliyorlar ama Türkiye’de bahar artık daha erken geliyor. Bu yüzden, kuşlar yuvalarını kurduklarında ihtiyaç duydukları yiyecekler daha erken ortaya çıkmış oluyor ve gecikmeli olarak gelen bu kuşlar, yerleşik kuşlarla rekabette geri kalıyor. Özellikle tırtıllarla yavrularını besleyen böcekçil kuşlar için bu sorun daha da büyük.
U.P.: İklim değişikliğinden, özellikle de küresel ısınmadan bahsediyoruz. Bu yüzden, minimum gece sıcaklıklarının kuşların kışlama aralıklarını nasıl etkilediğini de merak ediyorum.
R.F.P.: Kuşlar, insanlar gibi geceleri vücut sıcaklıklarını düşürürler. Bu yüzden sıcak bir yer bulmaları çok önemlidir. Gece sıcaklıkları arttıkça, kuşların daha kuzeyde kışlayabilme olasılığı artar ve bu da göç mesafelerini azaltır. Bu durum, onların hayatta kalma şansını artırır çünkü aşırı soğuk hava ve kar fırtınaları gibi tehditler azalır.
U.P.: Son bir sorum kaldı: Değişen iklim koşulları nedeniyle kuşlar, kışlama dönemlerini ayarlamakta hangi zorluklarla karşılaşıyorlar?
R.F.P.: Yükselen deniz seviyeleri, kıyıdaki yaşam alanlarını azaltacak. Okyanuslardaki sıcaklık değişiklikleri, planktonlardan balıklara kadar tüm besin zincirini etkileyecek ve bu da deniz kuşlarının daha kuzeyde veya güneyde kışlamasına neden olacak. Tropik ormanlarda yaşayan kuşlar için ise sıcaklık artışı, bu ormanların bileşenlerini yok ediyor ve yüksek rakımlara çıkma imkânı olmayan bu kuşlar için yaşam alanı kalmayacak. Dağlarda yaşayan kuşlar zaten daha yüksek irtifalara çıkmış durumda ama alan azaldıkça tamamen yok olma riskiyle karşı karşıyalar.
U.P.: Çok teşekkürler, sorularım bu kadardı. İlk programda Birds in Winter kitabınızı genel olarak ele aldık, bu programda ise iklim değişikliğine odaklandık. Kitabınızı gerçekten çok beğendim ve herkese tavsiye ediyorum. Türkçeye çevirmek için girişimlerde bulunacağım ve sizi haberdar ederim. Peki, son bir soru daha; yeni kitabınız ne zaman çıkacak?
R.F.P.: Yeni kitabım kuşların nasıl dinlendiği, tüneklediği ve uyuduğu hakkında ve 2025 yılı Şubat ayında yayımlanacak.
U.P.: Çok teşekkürler. Müzeye döndüğümde yeni kitabınızı görmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.
